Varikoz genişlənmiş damarlar cərrahiəməliyyat olmadan müalicə oluna bilərmi?
Varikoz genişlənmə zamanı vena damarı daxilindəki qapaq aparatının funksiyası pozulur və damar divarının elastikliyi azalır. Günümüzdə bizə məlum olan nə dərmanlar, nə də məlhəmlər damarları əvvəlki normal vəziyyətinə qaytara bilməzlər. Bu müalicə üsulları yalnız yayındırıcı təsir edərək şikayətləri müvəqqəti götürür, damar tonusunun nisbətən artmasına kömək edir. Bu baxımdan, qeyd edim ki, varikozdan xilas olmaq üsulu yalnız cərrahi əməliyyatladır.
Xalq təbabəti üsulları ilə varikoz xəstəliyini aradan qaldırmaq mümjündürmü?
Həkim-fleboloqlar xalq təbabəti üsullarının orqanizmə fayda vermək əvəzinə, bəzi hallarda təhlükəli ağırlaşmalara səbəb olduğunu qəbul edirlər. Xalq təbabəti üsulları ilə anatomik olaraq öz funksiyasını itirmiş damarların aradan qaldırılması baş vermədiyi üçün bu üsullar yalnız səthi müalicə hesab edirlər. Ev şəraitində varikoz damarları xalq təbabəti üsulları ilə müalicə etməzdən əvvəl bir mütəxəssislə (hekim-fleboloqla) məsləhətləşməyi tövsiyyə edirik.
Varikozdan əziyyət çəkən insanlara lazer epilyasiyası aparılması tövsiyyə edilirmi?
Varikozun inkişafının son mərhələlərində ayaqlarda geniş, böyük ölçülü yaşıl damarlar görülə bilər. Belə hallarda, epilyasiyanın mexaniki üsullarından istifadə edilməsi tövsiyə edilmir. Aşağı ətrafların varikoz genişlənməsindən əziyyət çəkənlərə damarların lazer epilyasiyasından istifadə edilməsi əks göstəriş hesab edilmir. Lakin, varikoz xəstəliyinin müalicəsindən sonra (məsələn, skleroterapiya proseduru və endovenoz lazer ablasiya sonrası) lazer epilyasiyasının icrası bir müddət tövsiyə edilmir. Bunnla bağlı hər hansı bir sualınız varsa fleboloqa müraciət etməyiniz tövsiyyə olunur.
Aşağı ətraflarda varikoz damarlar müalicədən bir müddət sonra yenidən yarana bilərmi?
Qeyd edək ki sskleroterapiya və ya lazer ablasiya üsulu ilə müalicə olunmuş damarlar tam sovrulur və gələcəkdə heç vaxt yaranmır. Lakin irsi meylliyi, təkrari hamiləliyi, artıq çəkisi və s. risk faktorları olan varikozdan əziyyət çəkən insanlarda bu gün sağlam olan digər damarlarda gələcəkdə varikoz yarana bilər. Bunun qarşısını almaq üçün ildə 1 dəfə profilaktik müayinədən keçməyinizi tövsiyyə edirik.
Skleroterapiya proseduru zamanı neçə seans “iynə” lazımdır?
Skleroterapiya prosedu seanslarla həyata heçirilir və seansların sayı damarların yayılma dərəcəsindən asılıdır. Bu haqda məlumatı ( seans sayını) ilkin baxış zamanı həkim Sizə bildirəcək.
Skleroterapiya proseduru ağrılı prosesdirmi?
Müalicə zamanı “ultranazik” iynələrdən istifadə olunur. Buna görə ağrı hissi minimal olur, yaxud ümumiyyətlə ağrı hiss olunmur. Lakin orqanizmi ağrıya həssas olan insanlarda ağrı hissi bu və ya digər dərəcədə ola bilər.
Skleroterapiya zamanı seansları neçə gündən bir etmək olar?
Əgər damar yaxud kapilyar genişlənməsi geniş yayılıbsa, onda seansları hər gün etmək olar. Yəni fərqli nahiyələri hər gün etmək olar, lakin eyni nahiyəyə təqribən 4-5 gündən bir iynə vurmaq olar (daha dəqiq məlumatı həkimdən soruşa bilərsiniz).
Skleroterapiya zamanı seanslar arasında fasilə vermək olarmı?
Skleroterapiya seansları arasında istənilən qədər fasilə vermək olar (pasiyentin istəyinə uyğun olaraq).
Skleroterapiya sonrası damarlar nə qədər vaxta tamamilə itir?
Skleroterapiya olunan damarların sovrulmağı damarın ölçüsündən və insanın orqanizminin xüsusiyyətindən asılıdır. Beləki, böyük ölçülü damarlar nisbətən uzun müddətə (3 – 6 ay), kiçik kapilyarlar isə daha tez (1-3 aya) sovrulur. Bəzi insanlarda bu müddət daha tez, yaxud gec ola bilər (orqanizmin və dərinin individual xüsusiyyətindən asılı olaraq).
Skleroterapiya ilə kapilyarlar tam təmizlənirmi?
Skleroterapiya proseduralarının sayı damarların yayılma dərəcəsindən asılıdır. Skleroterapiya prosedurları ilə damarlardan tam qurtula bilərsiniz. Bu haqda məlumatı ilkin baxış zamanı həkim Sizə bildirəcək.
Skleroterapiyadan sonra müalicəvi corab nə qədər geyinilməlidir?
Müalicə zamanı təyin olunan corabları axırıncı seansdan 3-5 gün sonra çıxara bilərsiniz. Əgər skleroterapiya olunan damarlar böyük olarsa həkiminiz Sizə corabları daha uzun müddət geyinməyi tövsiyyə edəcək. Müalicə müddətində corabları qısa müddətli çıxarmaq olar.
skleroterapiya müddətində idmanla məşğul olmaq olarmı?
Müalicə zamanı gündəlik gəzinti, üzgüçülük, pilates, həmçinin gimnastik idman növlərinə məhdudiyyət qoyulmur. Lakin, ayaqları çox yükləyən idmanlara (ayaq trenajorları, gərgin velotrenajorlar) fasilə vermək tövsiyyə olunur. Müalicə bitdikdən 2-3 həftə sonra yenidən həmin idmanları davam edə bilərsiniz.
Skleroterapiya zamanı ağırlıq qaldırmaq olarmı (fiziki iş, uşağı qucağa almaq və s.)?
Müalicə zamanı 10 kg-dək ağırlıq qaldırmaq olar. Daha ağır çəkini isə müalicədən 4 həftə sonra qaldırmağa icazə verilir.
Skleroterapiya proseduru üçün fəsil fərqi varmı?
Müalicə üçün fəsil fərqi yoxdur. İstənilən fəsildə müalicəni etmək olar. Lakin, yay aylarında elastik corab geyinmək diskomfort yaratdığından və ayaqda ləkə yaranma ehtimalı yüksək olduğundan sərin aylarda aparılması daha məqsədəuyğundur.
Skleroterapiya zamanı istifadə olunan dərmanın orqanizmə ziyanı varmı?
Skleroterapiya zamanı istifadə olunan preparatın orqanizmə ziyanı yoxdur. Beləki, həmin preparat (lauromakroqol molekula) körpə uşaqlar üçün istifədə olunan stomatoloji gellərin tərkibində var.
Hündür daban ayaqqabı geyinmək olarmı?
Müalicə müddətində hündür daban ayaqqabı geyinməyə məhdudiyyət qoyulmur. Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, istər varikozu olan insana, istər ayaqları sağlam olan insanlara davamlı olaraq hündür daban ayaqqabı geyinmək məsləhət görülmür. Bu həm damarlara, həm oynaqlara, həm də pəncədə olan vətər və bağlara mənfi təsir edir. Bundan əlavə 4-5 sm-dən böyük hündürdaban ayaqqabı geyinin zaman baldır əzələsi daimi yığılmış vəziyyətdə olduğundan ayaqda venoz durğunluq yaranır.
Klinikada qalmaq lazımdır?
Varikozun müalicəsi zamanı (istər SKLEROTERAPİYA – “iynə üsulu” ilə müalicə, istərsə də LAZER əməliyyatları) klinikada qalmağa, yaxud evdə yataq rejiminə ehtiyac yoxdur. Yəni, pasient gündəlik həyat fəaliyyətinə davam edir.
Nə zaman duş qəbul etmək olar?
SKLEROTERAPİYA prosedurasının, yaxud LAZER əməliyyatının növbəti günü duş qəbul etmək olar. Duş qəbul edərkən varikoz corabları çıxarmaq lazımdır.
Prosedur sonrası lazer epilyasiyası istifadə etmək olarmı?
SKLEROTERAPİYA olunan nahiyəyə, həmçinin LAZER əməliyyatı icra olunan nahiyəyə damarlar tam sovrulanadək lazer epilyasiyası etmək tövsiyyə olunmur. Əks halda tünd rəng – qəhvəyi piqment ləkələri qala bilər.
“Zaqar” (günəş vannası) və ya Solyari istifadə etmək olarmı?
SKLEROTERAPİYA olunan nahiyəyə, həmçinin LAZER əməliyyatı icra olunan nahiyəyə damarlar tam sovrulanadək günəş vannaları və ya Solyari etmək tövsiyyə olunmur. Əks halda tünd rəng – piqmentasiya qala bilər.
Skleroterapiya ilə müalicəyə zəmanət verirsiniz?
Müxtəlif insanlarda eyni üsulla müalicə olunan damarlar fərqli nəticə verə bilər. Bu həkimin peşəkarlığı ilə yanaşı pasientin orqanizminin fərdi xüsusiyyətlərindən də asılıdır. Odur ki, tibbdə müalicəyə “zəmanət vermək” mümkün deyil.
Ayaqların şişməsinin səbəb nədir və müalicəsi varmı?
Aşağı ətrafların şişməsinin bir sıra səbəbləri ola bilər:
- - ürək patologiyaları
- - limfadamar çatışmazlığı
- - limfostaz
- - aşağı ətrafların varikozu
- - qara ciyər sirrozu, qara ciyərə metastazlar
- - revmatoloji xəstəliklər, oynaqların degenerativ xəstəlikləri
- - böyrək xəstəlikləri
- - onkoloji xəstəliklər
- Yalnız həkimin baxışından və müayinələrdən sonra diaqnozu dəqiqləşdirmək olar:
- - qanın ümumi analizi, protrombin indeksi, fibrinogen, qanaxma müddəti.
- - aşağı ətraf damarlarının ultrasəs doppleroqrafiyası
- - EKQ
- - ağciyərlərin rentgenoqrafiyası
- - qarın boşluğu orqanlarının ultrasəs müayinəsi
Nə vaxt həkimə müraciət edilməlidir?
Varikoz xəstəliyinin və damar çatışmazlığının ilk əlamətləri:
- - ayaqlarda ağırlıq və yorğunluq hissi
- - fiziki gərginlikdən sonra ağrı hissi
- - ayaqlarda gün ərzində artan gərginlik və ağrılar
- - gecə vaxtı qıcolmalar
- - ayaqlarda teleangioektaziyaların (xırda kapillyarların genişlənməsi) əmələ gəlməsi
Belə hallarda düzgün diaqnoz qoymaq üçün mütləq fleboloqa müraciət etmək vacibdir.
Vaxtında ətraflı müayinə və düzgün müalicə üçün mütəxəssisə müraciət etmək mütləqdir.
Müasir müalicə metodları. Hansı metod daha yaxşı nəticələr verir?
Flebologiyanın müasir inkişaf dövründə varikoz xəstəliyin müalicəsi üçün müxtəlif müalicə üsullarından istifadə olunur:
- - Klassik əməliyyat (flebektomiya)
- - Endovennoz lazer ( radiofrequensy) ablasiya
- - Skleroterapiya
- - mini flebektomiya
- - Kompression terapiya
- - Medikamentoz müalicə
Müalicə metodu hər pasiyent üçün individual olaraq seçilir. Bu zaman xəstəliyin ağırlığı, damar sisteminin vəziyyəti, hər xəstənin individual xüsusiyyətləri, hər hansı ağırlaşmaların və yanaşı xəstəliklərin olub olmaması nəzərə alınır.
Aşağı ətraflarda varikoz damarlardan hər hansı krem və ya gel ilə azad olmaq olarmı?
Teleangioektaziyaları yalnız müasir metodlarla aradan götürmək olar:
- - Skleroterapiya
- - Lazer koaqulyasiyası
- - Radiodalğalı koaqulyasiya
- - İnfraqırmızı fotokoaqulyasiya
Optimal metodika yalnız hər konkret pasiyentdə individual olaraq, həkimin baxışı və damar sisteminin ultrasəs müayinəsindən sonra (teleangioektaziyaların diametri və aşağı ətrafların damar sisteminin vəziyyətindən asılı olaraq) seçilir.
Heç bir krem, gel vasitəsi ilə teleangioektaziyalardan azad olmaq mümkün deyil.
Endovenoz damar əməliyyatından sonra qan hansı damarlarla axacaq? Sağlam damarlara olan təzyiq artmazmı?
Varikoz damarların endovenoz obliterasiyasından sonra qalan damarlarda qanın axını yaxşılaşır, onlara olan təzyiq azalır.
Klapan (qapaq) çatışmazlığı nədir?
Varikozun inkişafı gündəlik həyatımızda qarşılaşdığımız bir çox risk faktorları ilə bağlıdır. Məsələn: İnsanın vena qapaqları (klapanları) zəifdir və ya işin xarakteri ilə bağlı uzun müddət oturaq və ayaqüstü vəziyyətdə qalır. Bu halda venalarda qan yığılır, və onlar bu yükün öhdəsindən gələ bilmir. Qan artıq “şlakları” özü ilə aparmır, o xırda venalara qayıdır – bu səbəbdən venalar genəlir və dəridə damar “ulduzları” və gərilmiş venalar əmələ gəlir. Əgər vaxtında tədbir görülməsə, vena çatışmazlığı inkişaf edir, ağrı, şişkinlik, venaların yaxınlığında tünd ləkələr və hətta yaralar əmələ gəlir.
Varikozun inkişafına səbəb olan faktorlar?
- Valideynlərdə varikoz;
- Hamiləlik və doğuş;
- Yastıpəncəlik;
- Passiv həyat tərzi;
- Uzunmüddıtli avtomobilin idarə edilməsi;
- Hündürdaban ayaqqabı və dar geyim;
- Artıq çəki;
- Siqaretçəkmə;
- Alkoqol;
- Hormonal dərmanların qəbulu;
- Ağır yükün qaldırılması və s. faktorlar varikozin inkişafına gətirə bilər.
Ağrı olmadıqda da müalicə lazımdırmı?
Genişlənmiş venalar ağrımasa da, özü özlüyündə müalicə tələb edir. Belə venaların qapağı işləmir, qan durğun vəziyyətdə qalır, və vena öz funksiyasını itirir. Belə venalardan nə qədər gec qurtulsanız, müalicə müddəti bir o qədər də uzun çəkər. Bundan əlavə, genişlənmiş venalarda tormboz və trofik yaraların yaranma riski yüksəkdir. İlkin mərhələdə problemi həll etmək daha asan və təhlükəsizdir.
50 yaşından yuxarı pasiyentlərə varikozun əməliyyatı risklidirmi?
Bir qayda olaraq, yaşlı pasiyentlərin əməliyyatına bir sıra əks göstərişlər var ki, bunun səbəbi yanaşı xəstəliklərin mövcudluğudur (məsələn, yüksək arterial təzyiq, ürəyin işemik xəstəlikləri, şəkərli diabet və s). Üstəlik bu qrup pasiyentlər üçün müəyyən risk əməliyyat zamanı ümumi narkozun tətbiqi ilə bağlıdır. Lakin bizim klinikamızda istifadə edilən ən müasir dünya texnologiyalarının tətbiqi mümkün olan bütün neqativ nəticələri sıfra endirir. Müalicə yerli anesteziya ilə kiçik dəliklərdən aparılır. Pasiyent prosedur zamanı heç bir ağrı və diskomfort hiss etmir. 1-2 saatdan sonra isə normal işlərinə qayıda bilir və iş qabiliyyətini tam həcmdə saxlayır.
Damar ulduzları varikozdurmu?
Ayaqlarınızda əmələ gələn “damar ulduzları” və “torlar” varikoz xəstəliyinin inkişafının ilklin əlamətidir.
Kompression trikotajı necə seçmək lazımdır?
İlk öncə USM-dən keçib xəstəliyinizin hansı mərhələdə olduğunu müəyyənləşdirmək lazımdır. Sonra həkim elastik corabın məhz Sizə uyğun kompressiya dərəcəsini təyin edəcək. Və yalnız bundan sonra tibbi kompression məhsullar salonuna arxayın gedə bilərsiniz. Burada xüsusi məsləhətçi ayağınızın ölçüsünü götürərək, lazımi razmeri dəqiqləşdirəcək, Sizə müxtəlif modeldə corab, qolf, kalqot, o cümlədən hamilələr üçün kalqot təklif edəcək. Aldığınız məhsulun geyinmə və ona qulluq qaydalarını anladacaq. Sağlamlığınızda qənaət etməyin – şübhəli istehsalçıların məhsullarını almayın! Yalnız keyfiyyətli trikotaj ayaqlarınızın gözəlliyini və sağlamlığını qorumağa kömək edə bilər!
Kişilərdə varikoz olurmu?
Varikoz təkcə qadınlarda deyil, kişilərdə də yarana bilər.
Bunun səbəbi nədir?
- İlk növbədə, irsi meylliyi olan kişilər ayaqlarının sağlamlığına xüsusi diqqət yetirməlidirlər. Digər səbəblərin sırasında – güc tələb edən məşqlər, intensiv fiziki işlər, uzun müddət sükan arxasında qalmaqdır. Artıq çəkisi olan kişilər həmçinin risk qrupuna daxil edilir.
Xəstəliyin əsas əlamətləri – ayaqlarda diskomfort və ağırlıq, ağrı hissi, venaların qabarması və damar şaxələrinin aydın görünməsidir.
Hamiləlikdə varikoz səbəbləri nədir və qarşısını necə almaq olar?
Hamiləlik dövründə varikozun səbəbləri:
- Orqanizmin hormonal rekonstruksiyası;
- Venoz tonusun zəifləməsi;
- Çanaq orqanları və aşağı ətraflara qan axınının güclənməsi;
- Ölçüsü artan uşaqlığın qalça damarlarına mexaniki təsiri;
- Hamilə orqanizmdə mayenin miqdarının artması;
- Bir çox hallarda - hamilə qadınların az aktiv həyat tərzi.
Profilaktik tədbirləri unutmayın:
- Kompression çorab geyinin (onları səhər, yataqdan durmadan geyinib gecə yatmazdan öncə çıxarmaq tövsiyyə edilir). Düzgün təyin edilmiş ölçü və kompressiya dərəcəsi sayəsində heç bir diskomfort keçirməyəcək, əksinə ayaqlarınıza kömək edəcəksiniz və onlar əlavə ağırlığa tab gətirə biləcək;
- Kontrast duş qəbul edin;
- Hər gün açıq havada gəzintiyə çıxın (bu aşağı ətraflardan qan dövranını yaxşılaşdıracaq);
- Boş vaxtlarda yanı üstə uzanıb və ya ayaqlarınızı stula qoyub rahat kresloda əyləşib dincəlin;
- Ayaqqabınız rahat olmalı, ayaqları sıxmamalıdır. Kabluk 3-4 cm-dən hündür olmamalıdır;
- Çalışın hamiləlik dövründə çəkinizi nəzarət altında saxlayasınız.
Venoz çatışmazlığının ilk əlamətlərini hiss edərkən dərhal fleboloqa müraciət edin və bütün hamiləlik dövrünü onun nəzarətində qalın.
Varikoz zamanı hansı fiziki aktivliyə icazə verilir?
Varikozu olan insanlar, ilk növbədə:
- Səhhətlərinin vəziyyətini dəyərləndirməlidirlər. Fitnesi seçdikdə varikoz xəstəliyinin dərəcəsi, varikoz genişlənmənin xarakteri, ağırlaşmaların olub-olmaması nəzərə alınmalıdır. Bunları yalnız mütəxəssis –fleboloq müəyyən edə bilər. Buna görə məşqlərin seçimində ilk addım – həkimə müraciətdir;
- Artıq yükə yol verməmək. Vəziyyətinizi özünüz düzgün dəyərləndirə bilməzsiniz;
- Varikoz xəstəliyində ağır yükqaldırma yolverilməzdir. Məhz bu səbəbdən məşqlərə həkim və təcrübəli fitnes-trenerlə məsləhətləşdikdən sonra başlamaq lazımdır;
- Kompression trikotaj geyinin. Xüsusi elstik corablar venaları artıq ağırlıq və travmalardan qoruyacaq, məşqələləri daha təhlükəsiz və komfortlu edəcək. İdman zalına həkim-fleboloqun tövsiyyə etdiyi paltar geyinin.
Varikoz xəstəliyi olan və risk qrupuna daxil edilən insanlara (irsi meyllilik, oturaq və ya ayaqüstü iş, hamiləlik və s.) aşağıdakılar tövsiyyə olunur:
- Üzgüçülük və akvaaerobika. Su prosedurları bir çox üstünlüklərə malikdir. Əvvəla, su oynaqlara düşən yükü azaldır, bədən sanki çəkisizlikdə üzür. İkincisi, suda nəfəsalma çox intensivdir, orqanizmə böyük miqdarda oksigen daxil olur və beləliklə, qanın tərkibi oksigenlə zənginləşir.
Varikoz xəstəliyində aşağıdakı idman növləri ilə məşğul olmaq olar:
- Qaçış trenajorunda, velotrenajorda, ellipsoid trenajorda məşqlər, tullanma hərəkətləri istisna olmaqla aerobika, yüngül qaçış. Sürətli qaçış və ya kəskin sürət artırmaları isə venalara ağırlığı çoxaldır və fayda gətirmir;
- İdman yerişi, yəni açıq havada özünüzə uyğun, diskomfort yaratmayan ritm və sürətdə gəzintilər isə çox faydalıdır. İdman yerişi ilə hər gün ən azı 30 dəqiqə məşğul olmaq tövsiyyə edilir. Bu zaman nəfəsalmanıza xüsusi diqqət yetirin (hər 3 addımdan bir nəfəs alıb verin);
- Statik ağırlıqlar – yoqa, kallanetika və s. (ayaq əzələlərinin güclü gərginliyini tələb edən hərəkətlər istisna olmaqla) məqbuldur;
- Bu idman növü xüsusilə effektivdir, çünki ayaqlar müvafiq ritmdə fasiləsiz hərəkət edərək venalarda qanın durğunlaşmasına imkan vermir;
- Rəqs əyləncəli idman növü olaraq, insanı qeyri-standart ritmdə hərəkət etməyə, müxtəlif hərəkətləri dəfələrlə təkrarlamağa vadar edir. Odur ki, müxtəlif rəqs növləri ilə, məsələn, latino-amerikan və ya klassik rəqslərlə məşğul ola bilərsiniz. Rəqs hərəkətləri ayaqlarda qan dövranına müsbət təsir göstərir, üstəlik çəkinin azalmasına kömək edir;
Varikozda təhlükəli olanlar:
- Ayaqlara güc salmaq - əllər üstə uzanıb qalxmaq, əyilib durmaq, ayaq üstə ştanqa və ya idman daşı qaldırmaq və s. Onlar venalara düşən yükü artırır;
- Zərbəli və stresli ağırlıqlar – step-aerobika, hündürlüyə tullanma. Bu növ məşqələlərdə vena travmalarının riski çox böyükdür.
Unutmayın!
İnsanın səhhəti, vaxtını nələrə sərf etdiyindən asılıdır.
Varikoz zamanı günəş vannalarından istifadə etmək olarmı?
İsti havada günəş vannaları qəbul edərkən baş verə biləcək ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün bir neçə qaydaya əməl etmək lazımdır.
Aşağı ətrafların varikoz xəstəlikləri zamanı günəş vannalarının düzgün qaydaları:
- Günəş vannalarını səhər saat 11-dək və axşam saat 17.00-dan sonra qəbul edin. Ultrabənövəyi şüaların aktiv olan saatlarında (11.00-17.00 arası) günün altında gəzməyin;
- Günəş vannaları zamanı xüsusi məlhəmlərdən istifadə edin. Onlar damarları onların elastikliyinə mənfi təsir göstərən ultrabənövşəyi şüalardan qoruyacaq;
- Ultrabənövşəyi şüalarla yanaşı yüksək temperatur da ziyan gətirə bilər. Buna görə günəşlənəndə vaxtaşırı dənizə girmək və ya duş qəbul etmək məsləhətdir;
- Varikoz zamanı oturaq və ya yarımoturaq vəziyyətdə günəşlənmək olmaz. Bunu uzanan vəziyyətdə etmək lazımdır. Ən düzgünü isə, uzananda ayaqlarınızın altına balaca balış və ya dəsmaldan mütəkkə düzəldib qoyun ki, pəncələr bir qədər hündürdə olsun;
- Günəş vannalarından sonra sərin duş tövsiyyə olunur. Beləliklə, damarların tonusunu qaytaracaq və günəş şüalarının mənfi təsirini minimuma endirəcəksiniz.
