Varikoz damar genislenmesi

Varikoz damar genişlənməsi ( Varikoz damar genislenmesi )

Aşağı ətrafların varikoz xəstəliyi – aşağı ətraf venaları -nın qapaq aparatının zədələnməsi və genişlənməsi nəticəsində vena damarları -nın divarının nazikləşməsi, formasının dəyişməsi, venoz durğunluq və şişkinliklə xarakterizə olunan xroniki xəstəlikdir.

" Varikoz damar genişlənməsi xəstəliyi " hələ qədimdən insanlara məlumdur. Qədim Misirdə mumyalar üzərində aparılan tədqiqatlar və Hipokratın apardığı varikozun müalicəsi üzərində işlər buna sübutdur.

Amerikalı məhşur fleboloq J. Van der Stricht (1996) dili ilə desək “ aşağı ətrafların varikoz xətəliyi bəşər övladının dördayaqlı vəziyyətdən iki ayaqlı vəziyyətə keçidinin bədəlidir”

Müasir təbabətdə texnoloji yeniliklərin tibbə gətirilməsinə baxayaraq varikoz xəstəlik tibbdə aktual problem olaraq qalır. Bunun səbəbi isə varikoz xəsətliyin geniş yayılması və daima xəstəliyin proqressivləşməsi ilə bağlıdır. ABŞ və Avropada varikoz xəstəlikdən əhalinin 25%-i əziyyət çəkir. Son illər isə varikoz xəsətliyin “cavanlaşması” tendensiyası diqqəti cəlb edir. 12-13 yaşlı məktəblilərin 10-15%-də refluks ( geriyə axın ) izlənilir.

Aşağı ətraf venalarının anatomiyası

Aşağı ətrafda üç venoz baseyn ayırd edilir:

1. Səhti venalar (Böyük dərialtı vena, kiçik dərialtı vena)

2. Dərin vena sistemi

3. Kommunikant (dərin və səthi venaları birləşdirən) venalar

Bəs venoz qanın vena ilə aşağıdan yuxarı qalxması hansı amillərin hesabına baş verir?

Venoz qan -ın aşağıdan yuxarı ürəyə doğru qalxmasında 4 amilin rolu var:

venalarda qapaqların olması
“venoz-popmanın” mövcudluğu
döş qəfəsinin sorucu təsiri
venoz tonus

Varikozun yaranma səbəbləri hansılardır? ( etiologiyası )

Birincili varikoz xəstəlik polietioloji xəstəlik hesab olunur və varikoz xəstəliyin başlıca səbəbi irsi faktor hesab olunur.

Varikozun yaranmasında təkanverici amillər:

1. Anadangəlmə qapaq aparatında defektin olması;

2. Konstitusional tip;

3. Neyroendokrin təsirdən venoz tonusun azalması;

4. Peşə ilə əlaqədar ayaq üstə çox durmaq;

5. Arteriovenoz şuntun olması;

6. Qarındaxili təzyiin yüksək olması;

7. Hamiləlik;

8. Piylənmə;

9. Oral kontraseptiv və digər hormonal preparatlar;

10. Ağır fiziki iş və s.

Varikoz xəstəliyin potogenezi:

Səthi venalarda hipertenziya (venoz təzyiqin çox olması)
Venaların varikoz genişlənməsi
Venoz axının pozulması
Venoz damar divarının və kapillyarın keçiriciliyinin – baryer funksiyasının pozulması
Toxumaarası sahəyə plazma zülalı, maye, formalı elementlərin imbibisiyası ( hopması), hiperpiqmentasiyası, selulit, indurasiyanın baş verməsi
Mikrosirkulyator səviyyədə ayaqlarda qan dövranı -nın pozulması
Trofiki pozğunluqların yaranması

Varikoz damar genişlənməsi xəstəliyinin əlamətləri xəstəliyin mərhələsindən asılı olaraq özünü təzahür edir:

Subkompensasiya mərhələsində:

1. Varikoz genişlənmiş düyünlər;

2. Günün ikinci yarıısnda yorğunluq, ağırlıq, dartılma hissi, “ayaqdan daş sallanma” hissi

3. Paresteziya ( hissiyyat pozğunluğu)

4. Gecələr baldırda qıcolmaların olması

5. Keçici şişkinliyin olması

6. Dəri qaşınması

Dekompensasiya mərhələsində:

1. Daimi ödemin olması;

2. Baldırda piqmentləşmə (dəri rənginin tündləşməsi), trofiki dəyişikliklərin ( venoz xora -nın yaranması və s.) olması, dermatitlər, venoz ekzema